pโํดํน
2018-10-02
Jun Sok Huhh | ๐ lostineconomics.com
Also posted at here
์์ฆ pโํดํน์ด๋ ๋ง์ ์ฌ์ฌ์น ์๊ฒ ๋ค์ ์ ์๋ค. ํน์๋ "์ฌํ์ฑ"์ ์๊ธฐ๋ผ๊ณ ๋ ํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ์ฌํ์ฑ์ด๋ ์ ํํ๊ฒ ํํํ๋ฉด "์ฐ๊ตฌ ์ฌํ์ฑresearch reproducibility"์ด๋ค. ์์ฐ๊ณผํ์ด๋ ๊ณตํ์์ ์ฐ๊ตฌ ์ฌํ์ฑ์ ํด๋น ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ ์ฌ๋ ์ด์ธ์ ์ด๋ ๋๊ฐ ์คํ์ ํ๋๋ผ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ ์ํ ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ธ๋ถ ์ฌํญ์ด ๊ฐ์ถฐ์ก์ ๋์์๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ปํ๋ค.
์ด๋ฐ ๋งฅ๋ฝ์์๋ผ๋ฉด ์ด ๋ง์ด ์ดํด๊ฐ ๊ฐ๋ค. ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ค๋ฃจ๋ ๋ถ์ผ์์ ์ฌํ์ฑ์ด๋ ๋ฌด์์ผ๊น? ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ด์ฐจํผ ํ๋ฒ ์์ฑ๋๋ฉด ์ถ๊ฐ๋๊ฑฐ๋ ์์ ๋์ง ์๋ ์ด์ ๊ณ ์ ๋๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ๊ณ ์ ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ ๋์๋ํ๋ ๋ฐ ์ฌํ์ฑ์ด ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ ์ ์์๊น? ๋ ธ๋ฒจ ๊ฒฝ์ ํ์์ ๋ฐ์์์ํ ๋ก๋๋ ์ฝ์ฆ๊ฐ ํ๋ค๋ ์ด์ผ๊ธฐ ์ค์์ ์ ๋ช ํ ๋ง์ด ํ๋ ์๋ค.
If you torture the data enough, nature will always confess. ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถฉ๋ถํ ๊ณ ๋ฌธํ๋ฉด, ์์ฐ์ ์ธ์ ๋ ๋ฐ๋ฅธ ๋ง์ ํ๊ฒ ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ฌธํ๋ค๋? ๋ฐฑ๋ฌธ์ด ๋ถ์ฌ์ผ๊ฒฌ!์ด๋ค. ๋ค์ดํธ ์ค๋ฒ์ 538์์ pโํดํน์ด๋ ๋ฌด์์ธ๋ฅผ ์ฒดํํด ๋ณผ ์ ์๋ ์ข์ ์น ์๋น์ค๋ฅผ ๋ง๋ค์๋ค.
Hack Your Way To Scientific Glory
๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ ๋ํด์ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง ์กฐ๊ฑด์ ๋ถ์ฌ์(์ฆ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ฌธํด์) ๋น์ ์ด ์ํ๋ โ๊ณผํ์ โ ๊ฒฐ๋ก ์ ์ฐพ์ ์ ์๋ค! ์ด๊ฒ์ด ์ ๊ณผํ์ ์ธ๊ฐ? 4๋ฒ ํญ๋ชฉ์ ์ ์ ํ๋ฅ ์ ๋ณด๋ฉด ๋๋ค. '์ ๊ณ์ ํ์คโ์ ๋ฐ๋ผ์ ์ด ๋ ์์ด 0.05๋ณด๋ค ์์ผ๋ฉด ๋์ ๊ฒฐ๋ก ์ ๊ณผํ์ ์ด๋ค! ์ด๋ ๋ฏ ๊ณผํ์ ํ๊ด์ ๊ธฐ๋์ ์ํ๋ ๊ฒฐ๋ก ์ ์ป๊ธฐ ์ํด์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ฌธํ๋ ๊ฒ์ด pโํดํน์ด๋ค. ์ฌ์ค ์ ๊ณ ๋ฌธ ์ฌ๋ก๋ ๋ฌด์ฒ ์์งํ ๊ฒฝ์ฐ์ ํด๋นํ๋ค. ๋น ๋ฐ์ดํฐ์ ์ปดํจํ ์์์ด ์ ๋ ดํ ์ค๋๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ฌธํ๋ ๋ฐ ๋์ํ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ํ ๋ฌด์ฒ ๋ค์ํด์ก๋ค.
pโํดํน์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํํค์น๊ธฐ ์ ์ ๊ฐ๋จํ ๋ถ๋ฅํ ๋จผ์ ๋ณด์. ์๋ง๋ ๊ธฐ๊ณํ์ต ํน์ ํต๊ณํ์ ๊ณต๋ถํ ์ฌ๋๋ค์ด๋ผ๋ฉด ํ๋ฒ ์ฏค์ ๋ดค์ ๋ฒํ ๋ถ๋ฅํ๋ค. ์ด ๋ถ๋ฅํ๋ ํผ๋ ํ๋ ฌ(confusion matrix)์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅด๊ธฐ๋ ํ๋ค.
๋ผ๋ ํ์์ ์กด์ฌํ๊ฑฐ๋ ์กด์ฌํ์ง ์๊ฑฐ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ํ๋ง ์ง๋๋ค. ์ด๋ ์ ์ํ์ ๊ดํด ์์ธก์ ํ๊ณ ์์ธก์ด ๋ง์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ค์์ ๋ค ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์ดํผ๋ฉด ๋๋ค.
TRUE | FALSE | |
---|---|---|
positive | true positive | false positive |
negative | false negative | true negative |
ํ์์ TRUE, FALSE๋ ์ผ์ข ์ '์ฌ์ค ์กฐ๊ฑดโ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์ฌ์ค ์กฐ๊ฑด์ด๋ ํ์์ด ์ค์ ๋ก ์กด์ฌํ๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. TRUE๋ฉด ์กด์ฌํ๊ณ FALSE๋ฉด ์กด์ฌํ์ง ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ง์นญํ๊ฒ ๋ค. positive, negative๋ ํ๋จ ์กฐ๊ฑด์ด๋ค. ์ด๋ค ๋์์ ์กด์ฌ ์ ๋ฌด์ ๋ํ ์์ธก์ positive์ negative๋ก ํ๊ธฐํ๋ฉฐ, positive๋ TRUE์ ์ํ์์ ์์ธกํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ผ๋ถ๋ฌ ๋๋ฌธ์๋ก ์ด ๋๋ชฉ์ ์ ์ํ์๋ผ. ์ฆ, ์ด ๋ ์์ ํ์ฉ์ฌ๊ฐ ์๋๋ผ ํ์์ ์กด์ฌ ์กฐ๊ฑด์ ๊ดํ ๋ผ๋ฒจ ๊ฐ์ ๊ฒ์ด๋ค.
์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ(๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ๊ฒฐ๊ณผ)๊ฐ ์์ ๋ ๋น์ฐํ true positive์ true negative์ ๋น์จ์๋ฅผ ๊ฐ๊ธ์ ๋์ด๋ ๊ฒ์ด ๋น์ฐํ ์ข๋ค. ์์ธก์ ์ ํํ ์๋ก ์ข์ ๊ฒ์ด๋๊น. ์ด ๋งคํธ๋ฆญ์ค์์ ์์ธก์ ์ค๋ช ๋ ฅ์ ์ธก์ ํ๋ ๊ฐ์ข ์ฑ๊ณผ ์งํ๋ฅผ ๋์ถํ ์ ์๋ค. ํฅ๋ฏธ๋กญ๊ณ ์ค์ํ ์ฃผ์ ์ง๋ง ํ์ฌ์ ๊ด์ฌ์ฌ๋ ์๋๋ ์ผ๋จ ๋์ด๊ฐ์. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๊ธฐ์ true, false๋ ํ์ฉ์ฌ๋ค.1
ํต๊ณํ์ ๊ณต๋ถํ ์ฌ๋์ ์ฌ์ค ์ด ๋งคํธ๋ฆญ์ค๋ฅผ ํ๋ฒ์ ๋ดค์ ๊ฒ์ด๋ค. ํต๊ณํ์์ ์ ์ผ ์ ์ธ์์ง๋ ๊ฒ ์ค ํ๋๊ฐ 1์ข ์ค๋ฅ(type I error), 2์ข ์ค๋ฅ(type II error)๋ค.
TRUE | FALSE | |
---|---|---|
positive | ||
negative |
()
์์์ ํ๋ฅผ ์ด์ง ๋ค๋ฅด๊ฒ ํํํด๋ณด์ํ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์์ ์์ธก์ด ๋ง๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ํ๋ฅ ์ , ์ด๊ณ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ํ๋ฅ ์ , ๋ค. ์ด๋ค. ์ด๋, false positive ์ ๋น์จ์ ๋ผ๊ณ ํ์. ์ด๋ฅผ ํต๊ณํ์์๋ 1์ข ์ค๋ฅ๋ผ๊ณ ํ๋ค. ๋ฐ๋๋ก false negative์ ๋น์จ ๋ฅผ 2์ข ์ค๋ฅ๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค.
ํต๊ณ์ ์ธ ๊ฒ์ ์ ์ ๊ฐ์ค2์ ํตํด ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. ์ ๊ฐ์ค์ ํตํด ์ ์๋๋ฅผ ๊ฒ์ ํ๋ ํต๊ณํ์ ์ธ ์ ์ฐจ๋ฅผ ์ ๊ฐ์ค ๊ฒ์ (Null Hypothesis Significance Test: NHST)๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. NHST์์ ์ ๊ฐ์ค์ ๋์ฒด๋ก ๋ฑํธ์ ํํ๋ก ํํ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ด๋ค ํ๊ท์์ ํ ๊ณ์๊ฐ ์์ ๊ฒ์ฆํ๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ธ NHST๋ค. ํด๋น ์ ๊ฐ์ค์ด ๋ง๋ค๊ณ ํ ๋ ํ์ฌ์ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป์ ํ๋ฅ ์ด p-value์ด๋ฏ๋ก, ์ด ๊ฐ์ด ์ผ์ ํ ์๊ณ์น(๋์ฒด๋ก 1%, 5%๋ฅผ ๋ง์ด ์ด๋ค)๋ณด๋ค ๋ฎ์ ๋() ์ ๊ฐ์ค์ ๊ธฐ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ค. ์์ผ๋ก ์ ๊ฐ์ค์ ๋ก, ์ ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ NHST ์ ๋๋ก ํ์.
NHST๊ฐ ์ง๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ๋๋ก ๋ค๋ฃจ๋ ค๋ฉด ๋ณ๋์ ํฌ์คํ ์ ๋ช ์ฐจ๋ก๋ ํด์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ผ๋จ ํํ๊ฒ ์ ์ง๋ฅด๊ธฐ ์ฌ์ด ๊ธฐ์ด์ ์ธ ์ค๋ฅ ํ๋ ์ง๊ณ pโํดํน์ผ๋ก ๋์ด๊ฐ๋๋ก ํ์.
ํต๊ณ ํจํค์ง๋ฅผ ๋๋ฆด๋ ธ์ ๋๋ฆฌ๊ณ ์ ๊ฐ์ ๋ฉ์์ง๊ฐ ๋จ๋ฉด ์ผ๋จ ์๋ํ๋ค. ์ด๋ ๋ง์ ์์์ ์ด๋ฐ ๋ชฉ์๋ฆฌ๊ฐ ๋ค๋ฆฐ๋ค. โ์ฃผ์ด์ง ๋ฐ์ดํฐ์์ ์ฐธ์ผ ํ๋ฅ โฆโ ์ด ๋ชฉ์๋ฆฌ์ ์๊นํ๋ค๋ฉด ์ ์ ์ ์ฐจ๋ ค์ผ ํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ์๋ฏธ๋ ์คํ๋ ค ์ญ(reverse) ๋ช ์ ์ ๊ฐ๊น๋ค.
1๊ณผ 2๋ ๊ฐ์ ๋ง์ธ๊ฐ? ๊ณ ๋ฑํ๊ต ๋ ๋ฐฐ์ด ๋ช ์ ๋ฅผ ๋ ์ฌ๋ ค๋ณด์. ์๋ ๋ช ์ ์ ์ญ ๋ช ์ ์ ์ง๋ฆฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํญ์ ๋ฑ์น๊ฐ ์๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ข ์ข ๊ฐ์ ์๊ทผ์ฌ์ฉ 1์ฒ๋ผ ํด์ํ๊ณ ์ฌ์ฉํ๋ค. ์ดํด๋ฅผ ๋๊ธฐ ์ํด ๋ฒ์ ๋งฅ๋ฝ์์ ๋ค๋ฅธ ์ฌ๋ก๋ฅผ ๋ค์ด๋ณด๊ฒ ๋ค.
์ด ๋ ์ฃผ์ฅ์ด ๋์น์ผ๊น? ์๋๋ค! ์ฌ์ง์ด 2๋ ๋ฌด์ฃ์ถ์ ์ ์์น์ด๋ผ๋ ํ๋ฒ์ ๊ธฐ๋ณธ ์๋ฆฌ์ ์ถฉ๋ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฆ๊ฑฐ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๋๊ณ ํผ๊ณ ์ ์ ๋ฌด์ฃ๋ฅผ ํ๋จํ ๋ 1์ด 2๋ณด๋ค๋ ํ๋นํ๊ณ ์ ์๋ก์ด ์ ๊ทผ์ด ์๋๊น? ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ฌ์ค ํ์ค์ ๋ฒ์ ์์๋ 2๋ฅผ 1์ฒ๋ผ ์ฌ๊ธฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค.3
NHST๋ ์ ์๊ณ์น๋ฅผ ์ ํด ๋๊ณ ๊ตฌํ p ๊ฐ์ด ์ด๋ณด๋ค ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ๊ฐ์ค์ ๊ธฐ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์ ํต๊ณ์ ์ ์ฐจ๋ค. ๋ ์ ๊ฒฝ์ ์ฐ์ง ์์๋ ๋๋? ์ฆ, 2์ข ์ค๋ฅ() ์ ๋๋ก ํต์ ๋์ง ์์๋ ๊ด์ฐฎ์ ๊ฒ์ผ๊น?
๋ฅผ ๊ฒ์ ๋ ฅ(power)๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. ์ฆ ๋๋ฆฝ ๊ฐ์ค(alternative hypothesis)์ด ์ฌ์ค์ผ ๋ ์ด๋ฅผ ์ฌ์ค๋ก ์์ธกํ ํ๋ฅ ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ฌ์ค NHST๋ ์๋นํ ๋์ ์์ค์ ๊ฒ์ ๋ ฅ์ ์๋ฌต์ ์ผ๋ก ์ ์ ํ๋ค. ํ์ง๋ง ์ด ์ ์ ๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ์ง ์๋๋ค๋ฉด ํน์ ์ด ๋ฌธ์ ์ ๊ดํด์ ์๋์ ์ผ๋ก ์นจ๋ฌตํ๋ค๋ฉด ์ด๋ค ์ผ์ด ์๊ธธ๊น?
๋์น๊ฐ ๋น ๋ฅธ ๋ถ์ด๋ผ๋ฉด ๋ญ๊ฐ ์ฐ์ฐํ ๋๋์ด ๋ค์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์์ ์ด๋ค ํ์์ด ์กด์ฌํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ๋๋ฌธ์ TRUE, FALSE๋ก ๊ตฌ๋ถํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ ๊ฐ์ค, ๋๋ฆฝ ๊ฐ์ค๊ณผ ์ด๋ป๊ฒ ๋งคํํด์ผ ํ ๊น? ์ฌ์ค ๊ทธ๋ ๊ทธ๋, ๋ฌธ์ ์ ๋ง๊ฒ ์ ์ํ๋ ๊ฒ ๋ง๋ค. ์ค์ํ ๊ฒ์ ๋ ์ฌ๊ฑด์ด ์ํธ ๋ฐฐํํ์ (mutually exclusive)์ด์ด์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฆ, ๋์ด ๊ฒน์น๋ ์์ญ์ด ์์ด์ผ ํ๋ค. ๊ทธ๋์ผ ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ผ๋ก์ ์๋ฏธ๋ฅผ ์ง๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋,
์ด๋ ๊ฒ ๋๋ค๋ฉด, false positive์ ํ๋ฅ ๋ "์ ๊ฐ์ค์ด ์ฐธ์ธ๋ฐ ์ด๋ฅผ ๊ธฐ๊ฐํ ํ๋ฅ "์ด ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์๋ ๊ทธ ์ ์ ์์ค(significance level)๊ทธ๋๋ก๋ค.4 ์์ผ๋ก ํผ๋ํ์ง ๋ง์๋ผ! (,๋ผ๊ณ ํ์ง๋ง ๋๋ ์ข ์ข ๊ธด๊ฐ๋ฏผ๊ฐํ๋คโฆ)
์ด์ ํ๋ฒ๋ ์๋์ ์ฌ์งํ๋ ์ด์ค๋๋์ค(John P. A. Ioannidis) ์ ์์ ์๊ฐํด์ผ๊ฒ ๋ค. ์ฌ์ค ๋ง์ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ๋ถ์ง๋ถ์๊ฐ์ pโํดํน์ ์ ์ง๋ฅด๊ณ ํน์ ์จ๋จน๊ณ ์์์ง๋ง, ์ด์ ๋ํด์ ์ ์์ผ๋ก ๋ฐ์ฑํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋๋ฌผ์๋ค. ๋๋ถ๋ถ์ด ์๊ณ ์์๊ณ ์ฐ์ฐํ๊ฒ ์๊ฐํ๊ณ ์์์ง๋ง, ๋ฌธ์ ๋ก ์ผ๊ธฐ์๋ (๊ธฐ๋ฅ ๋ฟ๋ฆฌ ๋ฌด๋์ง๊น) ๋ง์ค์ฌ ์ง๋ ๊ทธ๋ฐ ๊ฒ์ด pโํดํน์ด ์๋์์๊น.
์ด๊ฒ์ด '์ฐ์โ์ด๋ค. ๋ช ํํ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ์ ์ํ ์ ์์ง๋ง ์ญ๋ฐฐ์ ์ ํน์ ๋ฟ๋ฆฌ์น์ง ์ฝ์ง ์์ ๊ฒ ๋ง์ด๋ค.
2005๋ ์ด์ค๋๋์ค ์ ์์ด ์ฐ์ ํ๊ดด๋ฅผ ์ํ ํญํ ํ๋๋ฅผ ํฌํํ๋ค. ์ผ๋จ ์ ๋ชฉ๋ถํฐ ๋๋ฐ์ ์ด๋ค. โ์ ๋๋ถ๋ถ์ ์ถํ๋ ํ์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ด ๊ฐ์ง์ธ๊ฐ?โ ํ! ๋ ผ๋ฌธ์ด ๋์จ ๋ค ํ์ฌ๊น์ง ์ด ๋ ผ๋ฌธ์ ๊ดํ ๊ฐ๋ก ์๋ฐ์ด ์งํ์ค์ด๋ค. ์ข์ฐ๊ฐ pโํดํน ๋งํผ์ ์ด ๋ ผ๋ฌธ์ด ์ ๋๋ก ํต์ฌ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋ ๋ค๋ฅธ ๋ถ์ด ๋ณด๋ค ์ดํดํ๊ธฐ ์ข๊ฒ ๋ํดํ ๋ด์ฉ์ ์๊ฐํ๋ค.
์ธ๊ฐ์ '๊ฐ์์ฑโ์ ๋๋ฌผ์ด๋ค. ์ฌ๋๋ค์ ๋ณดํต ํ๋ฒํ ๊ฒ๋ณด๋ค๋ ํน์ดํ๊ณ ๋๋ฌ๋๋ ๊ฑธ ์ข์ํ๋ค. โ๋ญ ๋น์ฐํ ๊ฑธ ์ฐ๊ตฌ ์ฉ์ด๋ ํ๋!โ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ด ์ข ์ข ๋ฃ๊ฒ ๋๋ ์ด์ผ๊ธฐ๋ค. ๊ณผํํ๋ ์ฌ๋๋ค๋ ์ธ๊ฐ์ด๋ค. ๊ทธ๋ค ์ญ์ ๊ฐ๊ธ์ ์ธ์์ ๋๋ผ๊ฒ ํ ํน์ดํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ๊ตฌํ๋ค.
์ด๋ ๊ฒ ๊ฐ์ ํด๋ณด์. ์ด๋ค ๊ณผํ ์คํ์ 1,000 ๋ฒ ํ ๋(๋ณด๋ค ์ ํํ๊ฒ ํํํ๋ฉด ๊ฐ์ค๊ฒ์ ์ 1,000 ๋ฒ ์ํํ ๋), ๊ทธ์ค์์ ์ฝ 10%์์ ์ ๋ฐํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋๋ค๊ณ ํ์. ๊ทธ๋ฆผ์ผ๋ก ํ์ํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
์ด์ ์ ๊ณ์ ๊ดํ๋๋ก 1์ข ์ค๋ฅ๋ฅผ 5%๋ก ๋์ (). ์ด๋ false positive์ ๋น์จ, ์ฆ ์ ๊ฐ์ค์ด ๋ง๋๋ฐ ์ด๋ฅผ ๊ธฐ๊ฐํ ํ๋ฅ ์ 5%๊น์ง ํ์ฉํ๋ค๋ ๋ป์ด๋ค. 1,000 ๋ฒ ์คํ๋ผ๋ฉด ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ 900 ๋ฒ ์ค์์ ์ฝ 45 ๋ฒ(= 900 X 0.05) ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ์ด๋ค. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ถ์ ์์ ํด๋นํ๋ค.
๋ณดํต์ , ์ฆ 2์ข ์ค๋ฅ๋ ๋ช ์์ ์ผ๋ก ํ๊ธฐ๋์ง ์๋๋ค. ๋๋ต ์ ๊ณ์ ๊ดํ์ด 20% ๋ผ๊ณ ํ์. ์ฆ, false negative๋ฅผ ํ์ฉํ๋ ๋น์จ, ์ฆ ์ ๊ฐ์ค๋ก ์์ธกํ์ผ๋ ๋๋ฆฝ ๊ฐ์ค์ด ๋ง๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 100 ๊ฐ ์ค์์ 20 ๊ฐ(= 100 X 0.2) ์ ๋๊ฐ ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ์ญ์ ๊ทธ๋ฆผ์ผ๋ก ํ์ํด๋ณด์. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ น์์ ํด๋นํ๋ค. ์ด์ ํผ๋ ํ๋ ฌ์์ ๋ค ๊ฐ์ง ๋ชจ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ๋ค ํ๊ธฐํ์์ ํ์ธํด๋์ํ์ธํ๋ค.
1,000 ๋ฒ์ ๋ ธ๊ฐ๋ค๊ฐ ๋๋ฌ๋ค. ์ด์ค๋๋์ค์ ์ ์์ ๊ฐ๋จํ๋ค. ์ ๋๋ก ํ๋์ง ์๊ณ ์ถ๋ค๋ฉด positive๋ผ๊ณ ํ ๊ฒ ์ค์์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋น์จ(False Positive Report Probability)์ด ์ผ๋ง๋ ๋๋์ง ๊ณ์ฐํด๋ณด๋ผ. ๊ธฐ๊ณ ํ์ต์ ๋ฐฐ์ด ๋ถ๋ค์ด๋ผ๋ฉด precision์ด๋ผ๋ ์งํ๋ฅผ 1์์ ๋บ ๊ฐ๊ณผ ๋์ผํ๋ค.
์ ์์์ ๋ FALSE์ ์ํ๋ ์ซ์, ๋ TRUE์ ์ํ๋ ์ซ์๋ฅผ ๊ฐ๊ฐ ์๋ฏธํ๋ค. ์์ ์์ํ๋ ๋ฌธ์ ๊ณ์ฐํด๋ณด์.
์๊ฐ๋ณด๋ค ๋๋ค! 5% ์ ์์์ค, ์ฆ ๊ฐ ์ ๋ฒ ์์ ํด ๋ณด์์์ง ๋ชจ๋ฅด๊ฒ ๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์ด์ง ๋ค์ถฐ๋ณด๋ฉด ์ฐ๊ตฌ์ ์ฐ์ฐํ ๊ฒฐํจ์ด ๋ณด์ธ๋ค. ์ฌ์ค ์ด ๋ฌธ์ ๋ ๋ ๋๋น ์ง ์๋ ์๋ค.
๋ณดํต ๋ 0.8 ์ ๋๋ผ๊ณ ๊ฐ์ฃผํ๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ฅผ ์๋ฐํ๊ฒ ํ์ธํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋ง์ง ์๋ค. ๋ง์ผ ๊ฒ์ ๋ ฅ์ด ๋ณ๋ก ๋์ง ์์์ 0.2์ ๋ถ๊ณผํ๋ค๊ณ ํด๋ณด์. ์ด๋ false negative๊ฐ true positive์ ์ซ์๋ฅผ ์ก์๋จน๊ฒ ๋๊ณ , ์ด์ FPRP๋ 0.69๋ก ์ฌ๋ผ๊ฐ๋ค. ์ฆ,
.
์์ ๊ณผํ์๋ค๋ ์ฌ๋์ธ์ง๋ผ์ ์ ๊ธฐํ ๊ฒ์ ์ถ๊ตฌํ๋ค๊ณ ๋งํ๋ค. ์ ๊ธฐํ ๊ฒ์ ๊ด์ฐฐ๋๊ฑฐ๋ ๊ฒ์ฆ๋๊ธฐ ํ๋ค๋ค. ํด๋น ๊ฐ์ค์ ๊ฒ์ ํ๋ค๋ฉด ๋๋ถ๋ถ negative๋ก ์์ธก๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์ฐ์ด์งธํด์ positive๋ฅผ ๋ฐ๊ฒฌํ๋ค๋ฉด "์ ๋ ์นด!"๋ฅผ ์ธ์น๊ณ ์ถ์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์ค๋๋์ค ์ ์์ ์ฐ์ญํ๊ณ ๊ฐํํ๊ธฐ์ ์์ ๋จผ์ ์์ฌํ๋ผ๊ณ ์ถฉ๊ณ ํ๊ณ ์๋ค.
์ด์ค๋๋์ค ์ ์์ ์๋ฐํ๊ฒ ์งํ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์ด๋ ํต๊ณ์ ์ฐ๊ตฌ์กฐ์ฐจ๋ ์๋นํ ๋์ FPRP๋ฅผ ์ง๋ ์ ์์์ ์ง์ ํ๋ค. 2์ข ์ค๋ฅ๋ฅผ ๋ช ํํ๊ฒ ๊ณ ๋ คํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ๋ฐํจ์ ์ข๋ ๊ณผํ์์ ์์ฐ์ค๋ฌ์ด '์๋งโ๊ณผ ๊ฒฐํฉํด ์์ฃผ ๋์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ด๋ํ ์ ์๋ค. ๊ณผํ์๋ '๊ฐ๊ด์ ์ง์คโ์ ์ถ๊ตฌํ์ง๋ง ์ฐ๊ตฌ ๋ฐ ๋ณด๊ณ ๊ณผ์ ๊น์ง ๊ฐ๊ด์ ์ด๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋ ๊ณผํ์์ ์๋ง์ด ๊ฐ์ ํ๊ณ ์ด์ ๋ฐ๋ผ์ ๋ณด๋ค ๋์ ๋๋ ์ ๋ฐํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ถ๊ตฌํ๋ ค๋ ์ ์ธ์ด ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ์๊ฒจ๋ ์ ์๋ค.
์ด๋ฐ ๋ฉด์์ ์ด์ค๋๋์ค ์ ์์ ์ถฉ๊ณ ๋ ์์์ ์ด๋ค. ๋ณด๊ธฐ ํ๋ ์ ๋ฐํ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ๋ค๋ฉด ์์ฌ๋ถํฐ ํ๋ผ. ๊ณผํ์ ํ์ํ๋ผ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ค. ๊ณผํ์์ '์ ์ธincentiveโ์ ์์ฌํด๋ณด๋ผ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ณผํ์ด ํํด์ง๋ ์ธ๊ฐ์ ๋งฅ๋ฝ์ ์ดํผ๋ผ๋ ๊ฒ์ด๋ค. pโํดํน์ด ์ถ์ธ์์ ์ฌ๋ก ์กํ ๊ณผํ์์ ์๋์ ์๊ณก์์ ๋น๋กฏํ ์๋ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๊ณผํ์ ํฅํ โ์์ํโ ์ด์ ์ ์์น ์์ ๋ถ์์ฉ์ผ์ง ๋ชจ๋ฅธ๋ค.
์์ฐ๊ณผํ์ด๋ ๊ณตํ์ด ์ด๋ ๋ค๋ฉด ์ฌํ๊ณผํ์ ์ค์ฃฝํ ๊น. ์ ์ํ ์๋ฃ๋ฅผ ์ด๋ ๊ฒ ์ ๋ ๊ฒ ๋นํ๊ณ ๊ณ ๋ฌธํด์ ์ํ๋ ๊ฒฐ๋ก ์ผ๋ก ์ด๋๋ ์ผ์ด ๊ทธ๋ฆฌ ์ด๋ ต์ง๋ ์์ ํฐโฆ ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด, pโํดํน์ ์ต๋ํ ๋ง์ ์ ์๋ ๋ฐฉ์ฑ ์ ๋ฌด์์ผ๊น? ์ด๋ ๋ค์ ๊ธฐํ์ ๋ค์ ์ด์ผ๊ธฐํ๋๋ก ํ์.
p.s. ์๋ง๋ pโํดํน์ ๊ดํ ๊ฐ์ฅ ์ต์ด์ค๋ฌ์ด ๋ฌ์ฌ์ผ์ง ๋ชจ๋ฅผ ์ผ๋ฌ ๋จผ๋ก์ xkcd ๋งํ๋ฅผ ๊ฐ์ํ๋ฉฐ ๊ธ์ ์ ๋๋ค. ๋งํ๋ฅผ ์ดํดํ์ค ์ ์๋ค๋ฉด ์ด ๊ธ์ ๋ชฉ์ ์ ๋ฌ์ฑ๋ ๊ฒ์ด๋ค!
๐ lostineconomics.com | Jun Sok Huhh
์ด๋ฅผ ํ๋ฒ ์๊ฒจ๋๋ฉด ๋ง์ ์ธ์ธ ๋ ์ธ๋ชจ๊ฐ ์๋ค. ์ฆ, true๋ ๋ค์ ๋ฐ๋ผ์ค๋ ๋ง์ด ๋ง๋ ๊ฒ์ ์ง์นญํ๋ค. true positive, true negative๋ positive, negative์ ํ๋จ์ด ๋ง์๋ค๋ ์ด์ผ๊ธฐ๋ค. false positive๋ positive ํ๋จ์ด ํ๋ ธ๋ค๋ ์ด์ผ๊ธฐ๋ค. ์ฆ, ์๋ FALSE์ธ๋ฐ TRUE๋ก ํ์ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ "์คํ"์ด๋ค. false negative๋ negative ํ๋จ์ด ํ๋ ธ๋ค๋ ๋ป์ด๋ค. ์ฆ, ์๋ TRUE์ธ๋ฐ FALSE๋ก ํ์ ํ ๊ฒ์ด๊ณ , "๋ฏธํ"์ด๋ค. โฉ๏ธ
๋ณดํต "๊ท๋ฌด ๊ฐ์ค"๋ก ๋ฒ์ญํ์ง๋ง ์์ด์ ์๋ฏธ๋ก ๋ณด๋ฉด ์ ๊ฐ์ค์ด ๋ ํ๋นํ ๋ฏ ์ถ๋ค. ์ด ๊ธ์์๋ ์ ๊ฐ์ค๋ก ์ฐ๋๋ก ํ์. โฉ๏ธ
์ด๋ ๋ฒ ์ด์ฆ ์ ๋ฆฌ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ด์ฉ์ด๊ณ ์ด ์์ฒด๋ก ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ์ฃผ์ ๋ค. ์ผ๋จ์ ์ฌ๊ธฐ๊น์ง๋ง ํ๊ณ ๋์ด๊ฐ๋๋ก ํ์. ๊ฐํํ ๋ ธ๋ฆ์ด์ง๋ง ๋ฏธ๊ตญ ๋ฒ์ ์ ๋ฒ ์ด์ฆ ์ ๋ฆฌ์ ์ ๊ฐํ ์ฆ๊ฑฐ์ ํ๋ฅ ์ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ฉ์ธํ์ง ์๊ณ ์๋ค. (์์ธํ ๋ด์ฉ์ ์ฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ๋ผ.) โฉ๏ธ
๋ฌผ๋ก ์ ์ ์์ค์ด๋ผ๊ณ ํ ๋๋ ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ์ ์ฐจ์์ ํ์ฉํ๋ ์ค์ฐจ, ๋ผ๋ ์๋ฏธ๊ฐ ๊ฐํ๋ค. ์ ๊น! ์ด์ ์ค์ฐจ๋ผ๊ณ ํ์น์ง ๋ง๊ณ false positive์ ํ๋ฅ ์ด๋ผ๊ณ ๋ช ํํ๊ฒ ๋งํ๋ ์ต๊ด์ ๋ค์ฌ๋ณด์. โฉ๏ธ